Drieluik oneerlijke concurrentie: fitnessondernemer Rob Wijnhoven versus Laco en gemeente Heumen

Fitnessondernemer Rob Wijnhoven, eigenaar van Lierdal Sportcenter in Molenhoek, voert een verbeten juridische strijd tegen de naburige gemeente Heumen. Hij heeft inmiddels een miljoenenclaim neergelegd bij de gemeente en bij Laco Malden. Kern van het conflict is volgens hem dat de gemeente Heumen oneerlijke concurrentie faciliteert ten nadele van de fitnessondernemer en ten voordele van Laco Malden, dat commercieel onderneemt én subsidies ontvangt van de gemeente. In een drieluik zoomen we in op deze zaak. In deel-1 laten we de ondernemer aan het woord, in deel-2 de gemeente Heumen en Laco Malden, en in deel-3 kijken we naar de rol van branchevereniging NL Actief als belangenbehartiger van de fitnessbranche.

De kiem voor het conflict wordt volgens Rob Wijnhoven al in de jaren negentig van de vorige eeuw gelegd. “Laco geniet al vanaf 1992 een onrechtmatige voorkeurspositie. In juli dat jaar sluiten de gemeente Heumen en Laco Malden BV een zogeheten privatiseringsovereenkomst voor het sportcomplex De Veldschuur. Dat bestond destijds uit een zwembad en sporthal. In die overeenkomst zijn diverse bepalingen opgenomen over onder meer de erfpacht, de bijdrage in de exploitatiekosten, de uitkering van het onderhoudsfonds en de mogelijkheid voor Laco om na 20 jaar te verlengen of het complex te kopen. Gedurende de looptijd van deze overeenkomst is Laco Malden ook begonnen met het aanbieden van fitness, in combikaartjes met een tarief voor zwemmen inclusief fitness.”

In juli 2012 wordt de overeenkomst tussen de gemeente Heumen en Laco Malden verlengd, voor de duur van vijf jaar. Bovendien spreken beide partijen af dat er een gezamenlijk onderzoek komt naar een sportvoorziening nieuwe stijl. In 2016 geeft de gemeente Heumen aan Laco Malden de opdracht tot exploitatie van het nieuwe sportcomplex voor een periode van 40 jaar, met een opgegeven totale contractwaarde van 850.000 euro. Rob Wijnhoven: “De contractwaarde bedraagt in werkelijkheid een veelvoud van dat bedrag. Vervolgens gaat Laco Recreatie de gemeente Heumen tegen betaling adviseren over de wijze waarop Laco Malden een contract zou moeten sluiten over de koop en levering van de gronden. Uit de overeenkomst blijkt dat het voor de gemeente en Laco een uitdrukkelijke doelstelling is dat de gemeente en haar inwoners zouden blijven beschikken over een fitnessaccommodatie. Te gek voor woorden. Een fitnessaccommodatie is immers een commerciële aangelegenheid en geen zaak voor een gemeente. Laco heeft doelbewust toegewerkt naar een situatie waarbij haar fitnessactiviteiten met combikaarten plaatsvinden in een commercieel zeer stimulerende setting, namelijk een zwembad en sporthal. Mét steun en subsidie van de gemeente. De gemeente heeft zich, verwijtbaar en onrechtmatig, niet of onvoldoende gerealiseerd wat haar nieuwe sportcentrum betekent voor de concurrentieverhoudingen op het gebied van fitness. Laco begreep dat wel heel goed en heeft daar bewust van geprofiteerd.”

Als Rob Wijnhoven zich verder verdiept in de overeenkomst, stuit hij in zijn ogen op afspraken die de oneerlijke concurrentie voeden. “De gemeente verhuurt het sportcomplex aan Laco, maar berekent niet alle kosten voor de verhuur door. Bij de berekening van die kosten liet de gemeente buiten beschouwing dat Laco van de gemeente ook een exploitatiebijdrage ontvangt, die gedeeltelijk werkt als korting op de huurprijs. Die bijdrage is in feite een verkapte korting op de huur en is in strijd met de eis dat de gemeente alle kosten moet doorberekenen. Daardoor ontstaat een situatie van oneerlijke concurrentie.”

Rob Wijnhoven legt de zaak voor aan het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) en de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Uit het onderzoek dat volgt over de jaren 2018-2019 blijkt dat de gemeente Heumen het sportcomplex aan Laco verhuurt tegen een prijs die niet alle kosten dekt. Daarnaast betaalt de gemeente een exploitatiebijdrage waarvan niet vastgesteld kan worden of deze alleen een compensatie vormt voor de maatschappelijke activiteiten die in opdracht van de gemeente in het sportcomplex zouden moeten worden aangeboden, zoals schoolzwemmen. Mogelijk dient de bijdrage daarom als een verkapte korting op de huurprijs, aldus de ACM. Het CBb doet in hoger beroep uitspraak en stelt dat de ACM terecht heeft vastgesteld dat de gemeente Heumen in 2018-2019 de regels van de Wet Markt & Overheid heeft overtreden door een te lage vergoeding te vragen aan Laco voor de huur van het sportcomplex.

Daarmee is het verhaal nog niet voorbij. Rob Wijnhoven constateert meer onrechtmatigheden en meldt bij het ministerie van VWS een mogelijk (corona)subsidiefraude van de gemeente Heumen. Het gaat om het ‘vermoeden van mogelijk misbruik’ op de subsidieregeling SPUK IJZ (Specifieke Uitkering IJsbanen en Zwembaden) en SPUK meerkosten energie openbare zwembaden. “Door de gemeente Heumen is een SPUK IJZ aangevraagd en uitgekeerd, terwijl hier geen staatsteuntoets op is geweest. De energiekosten komen contractueel allemaal voor rekening van de gemeente Heumen. Toch heeft de gemeente meerdere keren namens het zwembad, dat is verhuurd aan Laco BV, subsidies aangevraagd en ontvangen. Deze zijn vervolgens doorgegeven aan Laco BV. Hiermee overtreedt zij de Wet M&O, maar ook de verplichting van de staatssteuntoets. Daardoor is deze subsidie niet rechtmatig. De gemeente Heumen heeft onterecht heel veel subsidie aangevraagd en ontvangen, terwijl dit volgens de regels in de vermelding van de Staatscourant niet had gemogen. Het ministerie voert geen controle uit bij decentrale overheden op de rechtmatigheid van subsidieaanvragen. De grondslag voor deze subsidie ligt bij het ministerie van VWS. Zij heeft opdracht gegeven aan het Mulier Instituut om een lijst met mogelijke ontvangers van deze subsidie aan te wijzen en door te sturen naar de VSG. Hier is het volgens het Mulier Instituut al fout gegaan, omdat de lijst van 1600 zwembaden is ingekort naar 650 zwembaden. Toevallig hebben deze zwembaden al een ruime subsidieregeling bij gemeenten in Nederland. De andere zwembaden zijn aan hun lot overgelaten. Vervolgens is bij de SPUK IJZ 230 miljoen euro verdeeld onder 650 zwembaden, terwijl dit er 1600 zouden moeten zijn. Sportfondsen Nederland BV, waarvan Laco een onderdeel is, is de grootste ontvanger van deze 230 miljoen euro. Terwijl dit bedrijf miljoenen euro winst maakt en niet door de staatssteuntoets zou zijn gekomen. Het Mulier Instituut distantieert zich van deze handelswijze, waarbij mogelijk 950 zwembaden opzettelijk zijn gedupeerd door ze van de lijst te halen. Omdat er geen enkele controle is op de rechtmatigheid van deze subsidie, komen de gemeente en bedrijven als Laco International BV en Sportfondsen Nederland BV ermee weg.”

Rob Wijnhoven heeft inmiddels een miljoenenclaim ingediend bij de gemeente Heumen en Laco, omdat hij vindt dat zijn centrum is gedupeerd door oneerlijke concurrentie. “Ik ben vele honderden leden kwijtgeraakt. Zij zijn overgestapt naar het sportcomplex in Malden, omdat ze daar goedkoper kunnen sporten. Dat voelt heel onrechtvaardig aan als je weet waarom het daar goedkoper kan worden aangeboden.” Hij houdt de gemeente Heumen en Laco daarvoor verantwoordelijk. De gemeente laat in september dit jaar weten niet aansprakelijk te zijn voor de schade van het bedrijf van Rob Wijnhoven en wijst het verwijt van een onrechtmatige daad van de hand. Volgens de gemeente Heumen heeft de uitspraak van het CBb er wel toe geleid dat de Huur en Exploitatieovereenkomst tussen de gemeente en Laco Malden is aangepast.

Rob Wijnhoven: "Omdat de gemeente Heumen en Laco iedere aansprakelijkheid afwijzen, zal Lierdal op korte termijn de rechter vragen om de huidige afspraken tussen de gemeente Heumen en Laco nietig te verklaren en om de schadevergoedingsplicht vast te stellen. Wordt vervolgd dus."

 

14